Zaćma – przyczyny

Zaćma to choroba oczu, która występuje dość często. Zwykle kojarzona jest ze starszym wiekiem – rzeczywiście u seniorów to wyjątkowo częsta przypadłość, choć może pojawić się też u osób młodych. Jakie są przyczyny zaćmy?

Zaćma nazywana jest inaczej kataraktą. Jest to choroba oczu, która polega na zmętnieniu soczewki. Jej zakres może być różny, dlatego w zależności od tego, z jakim stadium zaćmy mamy do czynienia, objawem może być delikatne pogorszenie jakości widzenia lub nawet całkowita utrata wzroku. Szacuje się, że to waśnie zaćma odpowiada za blisko połowę przypadków ślepoty tak zwanej wtórnej – a więc utraty widzenia, do której dochodzi z czasem. O ślepocie pierwotnej mówimy, gdy ktoś jest niewidomy od urodzenia.

Zaćma zwykle rozwija się u osób starszych. Szacuje się, że u seniorów, którzy przekroczyli osiemdziesiąty rok życia zdecydowana większość ma zaćmę – oczywiście objawy mają różny stopień nasilenia. Co powoduje zaćmę?

Przyczyny zaćmy

Mamy różne rodzaje zaćmy. Każda z nich ma nieco inne przyczyny i mechanizmy powstawania.

Zaćma wrodzona to schorzenie, z którym się rodzimy lub ujawnia się ono bardzo wcześnie po urodzeniu. Może mieć różne podłoże – być uwarunkowana genetycznie albo występować jako jedno z powikłań związanych z aberracjami chromosomalnymi w przypadku zespołu Downa. Zaćma wrodzona może być też efektem zakażenia, do jakiego doszło jeszcze na etapie płodowym – to, dlatego za tak groźne uważa się choroby zakaźne u kobit ciężarnych, przede wszystkim wirus różyczki, żółtaczki czy grypy a lekarze zalecają, by każda kobieta, która planuje starać się o dziecko sprawdziła, czy ma wszystkie niezbędne szczepienia i ewentualnie uzupełniła braki przed zajściem w ciążę. Dotyczy to nie tylko szczepień obowiązkowych, ale też zalecanych – szczególnie szczepienia na grypę. Jeśli jednak doszło w ciąży do zachorowania na którąś z wymienionych chorób to należy pamiętać o regularnym kontrolowaniu wzroku dziecka nawet w sytuacji, gdy zaraz po urodzeniu funkcje wzroku działają u noworodka prawidłowo.

Zaćma wrodzona występuje też w związku z wadami w budowie oka, na przykład przy braku tęczówki, przypadki te jednak nie należą do częstych. Może to być zaćma całkowita lub częściowa – w pierwszym przypadku dziecko nie widzi, w drugim widzenie jest upośledzone

Zaćma wtórna to choroba, która pojawia się z czasem, może mieć różne przyczyny. Najczęściej jest to efekt innych schorzeń oczu, na przykład jaskry czy zapalenia rogówki, ale może też być powikłaniem związanym z cukrzycą czy problemami z nadnerczami. Zaćma wtórna może też być powikłaniem związanym z mechanicznym urazem oka.

Zaćma polekowa to jak sama nazwa wskazuje skutek uboczny, który może wystąpić przy zażywaniu pewnego rodzaju leków, zwykle są to sterydy.

Zaćma starcza to efekt procesów starzenia się organizmu, w wyniku których dochodzi także do zmętnienia soczewki.

Jak wykryć zaćmę?

Dużym problemem związanym z zaćmą jest to, że pacjenci często zwracają się do lekarza okulisty zbyt późno, bo lekceważą pierwsze objawy. Co powinno wzbudzić nasze zaniepokojenie i skłonić do wizyty kontrolnej? Przede wszystkim poczucie pogorszenia widzenia, wrażenie „brudnych okularów” u osób, które je noszą, nadwrażliwość na jaskrawe światło, gorsze widzenie kolorów. Jeśli obraz jest jakby zamglony, może to oznaczać właśnie początki zaćmy, a nie tylko powiększenie się zwyklej wady wzroku. Szybka diagnoza pozwala szybciej wdrożyć odpowiednie postepowanie.