Czy AMD jest związane z wiekiem?
Piątek, 22 listopada 2024
Już sama nazwa choroby odpowiada na pytanie postawione w tytule. AMD bowiem to skrót od angielskiej nazwy choroby. Age-related macular degeneration, czyli związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej. W Polsce przyjął się ten skrót, szeroko znana jest też jednak nieco skrócona polska nazwa - zwyrodnienie plamki żółtej. Część “związane z wiekiem” najczęściej pomija się, łatwo więc zapomnieć, że AMD to rzeczywiście choroba dotykająca głównie osoby starsze. Istnieją jednak, niestety, wyjątki od reguły.
Czym jednak jest plamka żółta i dlaczego jest tak ważna? Plamka żółta to centralna część siatkówki, niewielki punkt na jej powierzchni. Charakteryzuje się ogromną ilością fotoreceptorów, czyli komórek skupiających światło, dzięki czemu widzimy. Odpowiedzialna jest za rozpoznawanie barw, centralne pole widzenia oraz rozpoznawanie szczegółów przedmiotów - zarówno tych znajdujących się blisko, jak i tych, które są daleko. Dlatego też plamka żółta jest tak istotna, a jej nieprawidłowe funkcjonowanie poważnie zaburza wzrok, z czasem prowadząc do całkowitej ślepoty.
Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba polegająca na stopniowej degeneracji tego maleńkiego punktu na siatkówce. W wyniku działania różnych czynników, przede wszystkim postępującego wieku i procesów starzenia się organizmu, plamka żółta może stopniowo przestać funkcjonować. AMD jest bardzo niebezpiecznym schorzeniem, które w większości wypadków prowadzi do zupełnej utraty wzroku, albo do utraty widzenia w centralnej części pola widzenia, co praktycznie uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności.
Ponieważ AMD z definicji jest chorobą związaną z wiekiem, szalenie rzadko zdarza się u osób młodych, zwłaszcza u dzieci i nastolatków. Nie jest to jednak wykluczone, i trafiają się takie przypadki. Wynika to z faktu, że zwyrodnienie plamki żółtej może wystąpić w dwóch postaciach - suchej, bądź mokrej (zwanej inaczej wysiękową). Postać mokra to ta rzadziej występująca, jest też jednak o wiele groźniejsza, postępuje znacznie szybciej i częściej dotyka osoby młode, a nawet dzieci.
Postać mokra zwyrodnienia plamki żółtej nie polega na stopniowym zanikaniu jej funkcji. Charakteryzuje się ona gwałtownym przebiegiem, niejednokrotnie doprowadzając do zupełnej utraty wzroku w ciągu kilku tygodni. Jej istotą jest powstanie na plamce żółtej nieprawidłowych, patologicznych naczyń krwionośnych, które zaburzają jej funkcjonowanie w szybkim tempie. Pierwszym objawem wystąpienia wysiękowej postaci AMD jest najczęściej falowanie liter. Symptom ten spowodowany jest przesunięciem siatkówki, pod którą wytwarzają się nowe naczynia krwionośne. Jeśli naczynia te pękną, oko zostanie zalane krwią, co bardzo szybko stworzy ciemną plamę w centralnej części pola widzenia.
Potencjalne przyczyny wystąpienia mokrej postaci AMD u dzieci i młodzieży obejmują czynniki ryzyka takie, jak nieodpowiednia dieta, długotrwałe przebywanie na słońcu bez odpowiedniej ochrony. Może wynikać też z otyłości.
Choć mokra postać AMD może wystąpić również u osób starszych, o wiele częściej zdarza się postać sucha. To właśnie ta odmiana zwyrodnienia plamki żółtej odpowiedzialna jest za ponad 80% wszystkich zachorowań. W tym wypadku AMD wynika z naturalnych procesów starzenia się organizmu, w wyniku których fotoreceptory w plamce żółtej powoli obumierają. Rozwija się znacznie wolniej, niż postać wysiękowa AMD; może postępować nawet latami, dając większe szanse na skuteczność leczenia. Choć zwyrodnienie plamki żółtej jest nieuleczalne i można jedynie zahamować jego rozwój, dając pacjentowi więcej czasu, postać sucha daje większe szanse sukcesu takiej terapii.
