Diagnozowanie jaskry

Jaskra uznawana jest za jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty. Na całym świecie choruje na nią przeszło 70 milionów osób. Światowa Organizacja Zdrowia uznała ją już – obok choroby wieńcowej, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, AIDS, depresji i otyłości – za chorobę cywilizacyjną. Schorzenie może dotyczyć aż 800 tysięcy Polaków, jednak leczenie podejmuje jedynie około 65 tysięcy z nich. Świadomość społeczna na temat jaskry wciąż jest niewystarczająca, dlatego okuliści podkreślają, że niezbędne jest mówienie o niej dużo i często. Dzisiejszy artykuł postanowiliśmy poświęcić metodom diagnozowania jaskry.

Na czym polega jaskra?
Jaskra jest przewlekłą chorobą oczu polegającą na nieodwracalnym i postępującym uszkodzeniu II nerwu czaszkowego (nerwu wzrokowego). Na tarczy nerwu wzrokowego powstają pewne zmiany morfologiczne prowadzące do stopniowego zawężania pola widzenia. Pacjenci chorujący na jaskrę często przez wiele lat nie mają świadomości problemu, ponieważ schorzenie może rozwijać się całkowicie bezobjawowo.

Skąd bierze się jaskra?
Istnieje kilka teorii na temat przyczyn rozwoju omawianego schorzenia. Pierwszą z nich jest powiązanie uszkodzenia nerwu wzrokowego z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Zbyt wysokie ciśnienie powoduje ucisk włókien nerwowych znajdujących się w siatkówce, a tym samym zaburzenie funkcjonowania komórek zwojowych. W innej teorii za czynnik wpływający na upośledzenie działania II nerwu czaszkowego uznaje się zaburzenie mikrokrążenia w jego aksonach. Pełna etiologia jaskry nie została jednak ostatecznie wyjaśniona.

W jaki sposób diagnozuje się jaskrę?
Diagnostyka jaskry jest bardzo złożona. Pierwszym krokiem jest zgromadzenie informacji w trakcie wywiadu lekarskiego. Okulista przeprowadza badania podstawowe:
• badanie w lampie szczelinowej (biomikroskopia) – pozwala na ocenę budowy poszczególnych struktur narządu wzroku,
• badanie ostrości widzenia – do dali i do bliży,
• badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria) – szybkie i bezbolesne badanie umożliwiające sprawdzenie ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, wykonywane metodą aplanacyjną lub impresyjną (w niektórych przypadkach stosuje się także tonometrię bezkontaktową); prawidłowe ciśnienie w oku powinno mieścić się w granicach 10-21 mmHg,
• badanie dna oka (oftalmoskopia) – wykonywane za pomocą specjalnego wziernika ocznego.

Diagnostykę rozszerza się następnie o badania dodatkowe:
• badanie pola widzenia (perymetria) – przeprowadza się je w celu wykrycia ewentualnych ubytków w polu widzenia; trwa zwykle od 15 do 20 minut,
• badanie grubości rogówki (pachymetria) – wykonuje się ją metodą dotykową (z wykorzystaniem urządzeń zwanych pachymetrami ultradźwiękowymi) lub bezdotykową (przy użyciu lasera); badanie jest całkowicie bezbolesne, pacjent otrzymuje znieczulenie w formie kroplowej,
• badanie kąta przesączania (gonioskopia) – wykonywane za pośrednictwem gonioskopu, który zakłada się bezpośrednio na powierzchnię rogówki; badanie nie jest bolesne (pacjent dostaje leki znieczulające),
• badanie obrazowe przedniego odcinka oka (OCT) – bezinwazyjna ocena struktur znajdujących się w przednim odcinku oka (komory przedniej, tęczówki, rogówki); pozwala wykryć jaskrę już w bardzo wczesnym stadium zaawansowania,
• badanie tomograficzne nerwu wzrokowego – bezbolesne badanie umożliwiające otrzymanie dokładnego obrazu tarczy nerwu wzrokowego oraz oraz ocenę włókien nerwowych siatkówki i komórek zwojowych; w tym przypadku nie ma konieczności rozszerzania źrenic, a pacjent nie musi się szczególnie przygotowywać.