Zaćma a wiek

Oczy są jednym z najważniejszych narządów w ludzkim ciele. Ich prawidłowe działanie warunkuje normalne funkcjonowanie na co dzień, dlatego wszelkie problemy oczami mogą znacznie skomplikować życie. Szacuje się, że z powodu poważnych zaburzeń widzenia lub całkowitej ślepoty na całym świecie cierpi ponad 285 milionów osób. Jednym z najpowszechniej występujących schorzeń narządu wzroku jest zaćma. Choroba stanowi najczęstszą przyczynę utraty wzroku w całej populacji. Problem jest obecny także w Polsce. Według najnowszych danych, na zaćmę może chorować już ponad milion Polaków.

​

Co to jest zaćma?

Zaćma, potocznie nazywana kataraktą, jest chorobą oczu prowadzącą do zmętnienia soczewki. Naturalnie przejrzysta soczewka jest jednym z ośrodków optycznych uczestniczących w procesie tworzenia obrazu na siatkówce. Jej zadaniem jest ogniskowanie docierających do oka promieni świetlnych i skupianie ich na powierzchni siatkówki. Zdrowa soczewka cechuje się dużą elastycznością, dzięki czemu oko może dostosowywać się do oglądania obiektów znajdujących się w różnych odległościach od obserwatora. Rozwijająca się zaćma powoduje powstawanie obszarów zmętniałych, co utrudnia przechodzenie światła do siatkówki. Konsekwencją takiego stanu jest osłabienie ostrości widzenia: powstający obraz staje się rozmyty i niewyraźny. Choroba ma charakter postępujący, co oznacza, że zmiany mogą się pogłębiać. Nieleczona zaćma w wielu przypadkach prowadzi do zupełnej utraty wzroku. Najskuteczniejszą metodą leczenia katarakty jest operacja. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym (nie ma konieczności podania narkozy) i trwa zwykle około 15-25 minut. Operacja jest uznawana za wysoce bezpieczną, dlatego może być przeprowadzona nawet u osób w podeszłym wieku.

Jakie są przyczyny zaćmy?

Na wystąpienie zaćmy najbardziej podatne są osoby starsze. Jest to związane z przemianami zachodzącymi w organizmie wraz z wiekiem. Procesom starzenia towarzyszą zaburzenia metaboliczne, wpływające na funkcjonowanie różnych organów i układów ciała – w tym narządu wzroku. Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania pojawia się w przebiegu niektórych chorób ogólnoustrojowych, np. cukrzycy. Ponieważ u osób starszych stopniowo obniża się poziom antyutleniaczy, wolne rodniki tlenowe szkodliwie oddziałują na białka, kwasy nukleinowe i lipidy budujące soczewkę. Czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju katarakty są także różnego rodzaju urazy oraz zażywanie określonych leków (głównie kortykosteroidów).

Czy wiek ma wpływ na zaćmę?

Zaćma jest najczęstszym ze schorzeń narządu wzroku u osób w podeszłym wieku. Większość pacjentów, u których diagnozuje się kataraktę, to osoby po pięćdziesiątce. Ponieważ podwyższone ryzyko dotyczy przede wszystkim osób starszych, nie mogą one zapominać o konieczności systematycznej kontroli okulistycznej i badaniach wzroku.

Czy zaćma może spotkać młodą osobę?

Choć najczęstszym rodzajem choroby jest zaćma starcza, nie oznacza to, że schorzenie nie może wystąpić u osób młodszych, a nawet dzieci. Ma to związek z tym, że podłoże zmętnienia soczewki nie w każdym przypadku wynika ze starzenia się organizmu. Osobną kategorię stanowi tzw. zaćma wrodzona, która rozwija się jeszcze na etapie życia płodowego. Czynnikami sprzyjającymi pojawieniu się schorzenia są choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży – przede wszystkim infekcje wirusowe (różyczka, grypa, żółtaczka zakaźna). Przyczyną zaćmy wrodzonej mogą być także uwarunkowania genetyczne, dziedziczone z pokolenia na pokolenie.