Zaćma – podstawowe informacje
Sobota, 23 listopada 2024
Zaćma to wrodzona lub degeneracyjna choroba prowadząca do postępującego mętnienia soczewki oka. Jeśli w porę nie zostanie podjęte leczenie, choremu grozi całkowita utrata wzroku. Według WHO choroba stanowi najczęstszą przyczynę upośledzenia wzroku na świecie. Katarakta rozwija się najczęściej u osób po sześćdziesiątce, jednak może wystąpić również u młodszych. Jakie są przyczyny powstawania zaćmy? Jakie symptomy mogą wskazywać na rozwój katarakty? Czy możliwe jest uratowanie wzroku osoby chorującej na zaćmę? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w naszym artykule.
W większości przypadków mętnienie soczewki oka powstaje na skutek starzenia się organizmu. Soczewka z biegiem lat traci naturalną dla siebie elastyczność, staje się też coraz mniej przejrzysta. Chorzy często mylą pierwsze objawy zaćmy (np. problem z wyraźnym widzeniem przedmiotów znajdujących się blisko) z wadami refrakcji. Jednak w tym przypadku zmiana okularów na mocniejsze niewiele daje – katarakty nie można bowiem skorygować ani okularami, ani soczewkami kontaktowymi. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania u młodszych osób są przede wszystkim urazy oka, długotrwałe przyjmowanie kortykosteroidów, szkodliwe warunki pracy (m.in. kontakt oczu z substancjami chemicznymi) oraz niektóre choroby przewlekłe (np. cukrzyca). W rzadkich przypadkach etiologia zaćmy związana jest z nieprawidłowościami rozwojowymi w okresie prenatalnym. Nie bez znaczenia pozostają zwłaszcza predyspozycje genetyczne oraz choroby przebyte przez matkę w czasie ciąży (np. różyczka czy grypa).
Istnieje kilka podziałów katarakty. Jednym z nich jest klasyfikacja uwzględniająca miejsce powstania zmętnienia. Zaćma nie zawsze dotyczy tego samego obszaru soczewki: zmiany mogą pojawić się w jądrze, korze oraz pod tylną torebką. Mając to na uwadze należy wyróżnić cztery podstawowe rodzaje katarakty:
• zaćmę jądrową (jedna z najczęściej rozpoznawanych),
• zaćmę korową,
• zaćmę korowo-jądrową,
• zaćmę podtorebkową tylną.
Innym podziałem jest rozróżnienie na zaćmę wrodzoną oraz nabytą. W większości przypadków choroba ma postać nabytą. Znacznie rzadziej występuje zaćma wrodzona, w której zmętnienie soczewki występuje już w chwili urodzenia. Zaćmę wrodzoną dzielimy na: okołojądrową, jądrową, całkowitą, torebkową (przednią i tylną), biegunową (przednią i tylną) i błoniastą. Postać nabytą klasyfikuje się według stopnia zaawansowania zmian (początkowa, zaawansowana, niedojrzała, dojrzała, pęczniejąca, przejrzała).
Najpowszechniejszym objawem zaćmy jest postępujące pogorszenie ostrości widzenia. Taki symptom nie jest jedna na tyle charakterystyczny, by móc od razu przypisać go właśnie do tej choroby. Bardziej typowe są natomiast takie dolegliwości, jak: szybka męczliwość oczu, wrażenie oślepienia jasnym światłem, widzenie „za mgłą”, problemy z prawidłową oceną odległości oraz kłopoty z odróżnianiem kolorów. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek dolegliwości z tego obszaru należy jak najszybciej wybrać się do okulisty. Współczesne gabinety okulistyczne wyposażone są w nowoczesne urządzenia medyczne, dzięki którym rozpoznanie zaćmy jest bardzo proste. Chorobę można zdiagnozować na podstawie zwykłego badania w lampie szczelinowej.
Jedynym skutecznym sposobem leczenia zaćmy jest operacja. Zabieg usunięcia zaćmy wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych, jest całkowicie bezbolesny, a pacjent jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu. Skuteczność operacji oceniana jest bardzo wysoko.
